آکشنیتا (Auctionata)، استارتاپ فروش آنلاین آثار هنری که طی ۵ سال، دامنه فعالیت خود را در کشورهای مختلف اروپا و آمریکا گسترش داده بود، در سال ۲۰۱۷ نتوانست نظر سرمایه‌گذاران را جلب کند و رسما اعلام ورشکستگی کرد.
- تأسیس آکشنیتا
الکساندر زاکه، کارشناس هنر، نویسنده و سرمایه‌گذار تجاری، پیش از اینکه قدم به دنیای کارآفرینی بگذارد، با سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی نظیر بترداک (بزرگ‌ترین شبکه پزشکان اروپا)، بریفلی (یکی از بزرگ‌ترین شبکه عکاسان جهان) و دسک ورک (موسسه کاریابی) به‌عنوان یکی از تأثیرگذاران بازار کسب‌وکار آلمان شناخته‌شده بود. در سال ۲۰۱۲، او پروژه‌ای مشترک را با شرکت eBay در دست گرفت و پس از آشنایی با مدل کسب‌وکار این شرکت، ایده راه‌اندازی یک پلتفرم خریدوفروش آنلاین آثار هنری و کالاهای لوکس به ذهنش رسید. ماه دسامبر همان سال، زاکه به همراه یکی از دوستان کارآفرینش به نام گرگ آنترسلمبرگر، استارتاپ حراج آنلاین آکشنیتا را تأسیس کرد.
- رشد استارتاپ
زاکه و آنترسلمبرگر می‌خواستند همه تجربه یک حراج سنتی واقعی را به‌صورت آنلاین تکرار کنند و این هدف مستلزم ارزیابی و بررسی اقلام، قیمت‌گذاری، مزایده و مناقصه بود. درواقع مدل کسب‌وکار آکشنیتا، درست شبیه به خانه‌های حراج قدیمی بود و تنها در زمینه هنرهای زیبا، عتیقه‌جات و اقلام لوکس متمرکزشده بود. آکشنیتا علاوه بر وب‌سایت خود، از یک شبکه تلویزیونی و یک استودیو بسیار مجهز نیز استفاده می‌کرد تا مخاطبان در هر نقطه از جهان، بتوانند جزئیات دقیق آیتم‌ها را با کیفیتی عالی مشاهده کنند. هزینه این تجهیزات حدود یک‌میلیون دلار بود.
یک سال بعد، تلاش مؤسسان به نتیجه رسیده بود و آثار ارزشمندی در این پلتفرم خریدوفروش می‌شد. برای مثال فروش یک تابلو به مبلغ ۲ میلیون و ۴۰۰هزار دلار، اعتبار زیادی برای این استارتاپ به همراه آورد. سری A جذب سرمایه آکشنیتا، با استقبال سرمایه‌گذارانی نظیر برایت کپیتال، ارلیبرد، اچ‌وی هالتزبرینک، ایونچر و رافای گروپ روبه‌رو شد. شرکت کایت‌ونچر هم که پیش‌ازاین یک‌بار روی این استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده بود، مجددا مشارکت و همکاری خود را به آنها نشان داد.
اوایل سال ۲۰۱۵، دو قطعه شهاب‌سنگ قیمتی در این وب‌سایت به فروش رفتند و همین امر باعث شد ماه مارس همان سال، گروهی از سرمایه‌گذاران، ۴۲ میلیون یورو روی آکشنیتا سرمایه‌گذاری کنند. این شرکت دفاتر جدیدی در کشورهای آلمان، انگلیس و آمریکا افتتاح کرد و بودجه بازاریابی خود را به‌شدت افزایش داد. در ماه ژوئن، آکشنیتا با فروش یک قطعه فسیل به مبلغ ۳٫۸ میلیون دلار به یک کلکسیونر چینی، رکورد جهانی حراج آنلاین را به نام خود ثبت کرد. اواخر سال ۲۰۱۵، زاکه با خرید وب‌سایت ارزش‌گذاری
Valuemystuff.com لندن، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ارزش‌گذاری جهان را با بیش از ۴۰۰ هزار مشتری، به زیرمجموعه‌های آکشنیتا اضافه کرد.
- اشتباهات مدیریتی
اوایل سال ۲۰۱۶، آکشنیتا حوزه فعالیت خود را به شهرهای زوریخ، مادرید و رم گسترش داده بود و ۳۰۰ کارمند را در استخدام خود داشت. هرچند کارشناسان و مشاوران زاکه به او و آنترسلمبرگر هشدار می‌دادند که هنوز زمان این مقیاس‌پذیری فرانرسیده است، بااین‌حال مؤسسان می‌خواستند ثابت کنند که باوجود تخصصی‌بودن زمینه کاری‌شان، این پتانسیل را دارند که در جایگاهی برتر از eBay قرار بگیرند.
اشتیاق شدید به رشد و سودآوری باعث شده بود زاکه بدون نظارت بر بخش خدمات مشتریان و همچنین کنترل کیفیت اقلام مبادلاتی، بلندپروازی‌های خود را دنبال کند. او که نه‌تنها همزمان با افتتاح شعب جدید، تعداد کارشناسان و ناظران شرکت را افزایش نداده بود، بلکه نیازهای داخلی سازمان خود را نیز نادیده می‌گرفت. اواسط سال ۲۰۱۶، زاکه موفق شد یکی از مهم‌ترین رقیبان خود یعنی شرکت Paddle8 را به مالکیت خود درآورد. با این اقدام گردش مالی شرکت به ۱۵۰ میلیون دلار در سال رسید، ولی مدت‌ها بود که مشتریان نارضایتی خود را از خدمات ارائه‌شده اعلام می‌کردند. تعداد اجناس تقلبی به فروش رفته، هر روز بیشتر می‌شد و بسیاری از اقلام دیگر فاقد برچسب کنترل نظارت و کیفیت بودند. ماه جولای ۲۰۱۶ هیات‌مدیره اعلام کرد سود خالص شرکت در طول یک سال گذشته منفی بوده و افزایش نرخ هزینه‌ها را به تصمیمات نادرست زاکه نسبت داد.
- تخلفات قانونی
درست زمانی که الکساندر زاکه با سایر اعضای هیات‌مدیره دچار اختلاف‌نظر شده بود، شکایتی قانونی علیه او مطرح شد که ادعا می‌کرد زاکه و همسرش به تخلفات تجاری وسیعی دست‌زده‌اند. طی جلسات دادگاه مشخص شد که آنها بارها بانام مستعار در مزایده‌ها شرکت کرده‌اند و برای بالا بردن قیمت‌ها و خریدهای واسطه‌ای، از اطلاعات محرمانه استفاده کرده‌اند. علاوه بر این آنها برخی از قراردادها را هم به‌صورت غیرقانونی امضا کرده بودند. دادگاه زاکه را به‌عنوان مدیر ارشد آکشنیتا، به خاطر ارزیابی‌ها و ارزش‌گذاری‌های اشتباه برخی از اجناس نیز متهم شناخت. پس‌ازاین ماجرا، برنامه IPO آتی شرکت معوق اعلام شد و زاکه از مدیرعاملی کناره‌گیری کرد.
- مدیریت جدید و ورشکستگی شرکت
مدیرعامل جدید آکشنیتا، توماس هسه بود که پیش‌ازاین سوابقی نظیر مدیریت دپارتمان سرگرمی سونی و مشاور ارشد شرکت سرمایه‌گذاری سی‌وی‌سی را در کارنامه خود داشت. هسه تلاش کرد با متوقف‌کردن فعالیت شرکت در کشورهای آمریکا و اسپانیا، هزینه‌ها را کاهش دهد. بااین‌حال شرایط بسیار بد مالی شرکت باعث شد آنها نتوانند حقوق کارمندان شعبه لندن را پرداخت کنند. از طرف دیگر نارضایتی مشتریان باعث شده بود نرخ مبادلات تا حد زیادی کاهش پیدا کند. در ابتدای سال ۲۰۱۷، درآمد شرکت نمی‌توانست سود سرمایه‌گذاران را پوشش دهد. به گفته کارشناسان، آکشنیتا از مدت‌ها پیش در سراشیبی سقوط قرارگرفته بود و تلاش‌های هسه، درنهایت راه به‌جایی نبرد. کریستین وان براکدورف، رئیس دپارتمان مدیریت بحران شعب آلمان گفت: «باوجود تلاش‌های متقاعدکننده تیم مدیریت جدید، این شرکت فرصت پیدا نکرد تا بودجه موردنیازش را برای ادامه کار در برلین تأمین کند.»
جریان منفی درآمد آکشنیتا باعث شد این شرکت نتواند نظر هیچ سرمایه‌گذاری را حتی برای کوتاه‌مدت، جلب کند. ماه مارس امسال، هیات‌مدیره رسما اعلام ورشکستگی کرد. اجناس و آثار ارزشمند هنری و عتیقه‌ای که در دفترهای این شرکت موجود بود، به صاحبان آن بازگردانده شد. شرکت‌های Valuemystuff وPaddle8 هم با جدایی از این تیم کار خود را در آمریکا و انگلیس از سر گرفتند.