چندی پیش هادی رئیس‌الذاکرین، از اعضای هیات‌مدیره بیمه آرمان، در نشست خبری نخستین ماراتن برنامه‌نویسی بیمه‌ای ایران گفته بود: «در ایران هیچ حرکتی برای اقتصاد مبتنی بر نوآوری در بانک، بورس و بیمه نشده و از بین این سه ضلع اقتصاد، صنعت بیمه، بیش از دو حوزه دیگر سنتی مانده است.» فقر صنعت بیمه، در نوآوری و فناوری در کشور برکسی پوشیده نیست. با این حال، چند‌سالی است که درخت بزرگ و پرشاخه استارتاپ‌های کشور، در صنعت بیمه نیز جوانه زده و کسب‌وکارهای نوپایی کار خود را در حوزه اینشورتک شروع کرده‌اند و یکی دو مورد از آنها به شهرت نسبی هم رسیده‌اند؛ اما باید پرسید ورود این کسب‌وکارها و آنلاین‌کردن فروش بیمه تا چه اندازه توانسته است صنعت «اینشورتک» را به کشور وارد کند؟ آیا لزوما چون این کسب‌وکارها در صنعت بیمه فعالیت می‌کنند، می‌توانیم آنها را اینشورتک بنامیم؟ صنعت بیمه برای غنی‌کردن خود از نوآوری و فناوری‌های نوین روز به چه چیزی نیاز دارد؟ و در نهایت اینکه آینده این دسته از استارتاپ‌های فین‌تک چیست و چگونه است؟ در این گزارش، تلاش شده به همه این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
- اینشورتک چه هست و چه نیست؟
برای اینکه بفهمیم کسب‌وکارهای نوپای داخلی فعال در صنعت بیمه، «اینشورتک» هستند یا نه، اول باید دید این مفهوم چه معنی دارد؟ سایت
Investopedia که دایره‌المعارف حوزه فناوری است، تعریف واژه را برای ما ساده کرده است. می‌گوید: «اینشورتک، به استفاده از راهکارهای نوآورانه و فناورانه‌ای اشاره دارد که برای ایجاد بهره‌وری و صرفه‌جویی بیشتر در صنعت بیمه طراحی شده‌اند.» اینشورتک‌ها دسته‌ای از فین‌تک هستند و فعالان این حوزه تلاش دارند «راهکارهای نوین» ارائه کنند. راهکار نوین به معنی شناختن صنعت بیمه، دارابودن دانش بیمه‌ای و در ادامه آن ارائه راهکار بهتر برای این صنعت است که هم به نفع بیمه‌گذاران باشند و هم شرکت‌های بیمه‌ای. یکی از اهداف اینشورتک‌های دنیا هم در طراحی کسب‌وکارهای خود این بوده که راهکاری تدبیر کنند که جلوی سیاست‌های انحصارگرایانه بیمه‌های بزرگ را بگیرند و شفافیت این صنعت را برای خریداران بیمه افزایش دهند.
قدمت بیمه در کشور فاصله زیادی با قدمت بانک ندارد و اگر بانک شاهی ۱۳۰ سال پیش شروع به کار کرد، بیمه‌های خارجی نیز همان زمان در ایران فعالیت می‌کردند. البته که اولین بیمه ایرانی ۴ دهه بعد یعنی سال ۱۳۱۴ تأسیس شد، اما مردم با مفهوم بیمه آشنایی داشتند. حال کار نداریم که کتیبه‌های کوروش در پاسارگاد می‌گوید در دوران هخامنشی همه کارگران بیمه بودند؛ اما در این سال‌ها که همه‌چیز دستخوش تغییرات شده است، بیمه‌های ایرانی چقدر به‌روز شده‌اند؟ کم نیستند افرادی که هنوز هم نمی‌توانند تشخیص دهند چه بیمه‌ای برای آنها مناسب است و با مشاوره‌های بیمه‌ای بیشتر گیج می‌شوند. آنهایی هم که با سیستم آشنایی کامل دارند، معتقدند بیمه‌های تکمیلی یا به‌صرفه نیستند و یا پوشش خوبی ندارند. فعالان حوزه استارتاپ اینجاست که وارد میدان می‌شوند و نقطه‌ضعف این صنعت را به نقطه‌قوت خود تبدیل می‌کنند. همانطور که فروشگاه‌های آنلاین توانستند تضمین کیفیت کالا و کمبود وقت خریداران را به نقطه قوت خود بدل کنند و اپلیکیشن‌های تاکسی‌های اینترنتی بازار حمل‌ونقل را به نفع مردم تغییر دادند، اینشورتک‌ها نیز باید نقاط ضعف بیمه‌ای را بشناسند و بتوانند با پر‌کردن خلأهایی که مشتریان بیمه‌ها در داخل کشور دارند، این صنعت را به‌روز کنند.
- از آن‌طرف‌آبی‌ها چه خبر؟
اما اینشورتک‌های بین‌المللی چه می‌کنند؟ هرکدام از آنها تلاش کرده‌اند نوع خاصی از بیمه‌ها را هدف قرار دهند. بسیاری از آنها با همراهی اینترنت اشیا به مدد مشکلات افراد جامعه آمده‌اند. این روند بیش از هرچیز در بیمه‌های خودرو و حوادث به کار گرفته شده و در تشخیص نوع خسارت، تفسیر رفتار راننده و حتی پیشگیری از تصادف به یاری صنعت بیمه آمده‌اند. حتی استارتاپ‌های اینشورتکی فروش بیمه خودرو نیز تلاش دارند متفاوت‌تر از بیمه‌های سنتی عمل کنند و بیمه‌های ساعتی، روزانه و هفتگی می‌فروشند.
استارتاپ نئوس (Neos) یکی از اینشورتک‌هایی است که از اینترنت اشیا استفاده می‌کند، اما نه در خودرو، بلکه در خانه‌ها. با نصب دستگاه این اینشورتک و اتصال آن به تلفن همراه هوشمند خود می‌توانید کنترل خوبی روی خانه و ساختمان داشته باشید. با کمک نئوس می‌توانید بیمه مناسب برای خانه یا ساختمان موردنظر خود را تهیه کنید، همچنین نخستین کسی باشید که از آسیب‌های داخلی مانند آتش‌گرفتگی، آب‌گرفتگی، نشتی گاز و لوله‌های آب‌وفاضلاب و هرگونه خرابی دیگر مطلع شوید. نئوس، بلافاصله پس از اینکه به ساختمان آسیبی وارد شد به صورت خودکار بیمه را در جریان می‌گذارد و در نتیجه مشکلی برای دریافت خسارت نخواهید داشت. اینشورتک دیگری با نام Cyence پا را از بیمه‌های معمولی فراتر گذاشته و اطلاعات و خصوصا اطلاعات سایبری و مجازی کاربران خود را بیمه می‌کند. به کمک این استارتاپ می‌توان اسناد املاک و دارایی‌ها، اوراق بهادار و کلا هر سند و اطلاعات مهمی را بیمه کرد. در نتیجه هر اتفاقی برای آنها رخ دهد، اگر آتش بگیرند، اگر دزدیده شوند یا حتی اگر محرمانه بودند و حالا فاش شده‌اند، می‌توان خسارت دریافت کرد و اسناد را بدون دردسرهای بیشتری برای احراز هویت دوباره تهیه کرد. این اینشورتک روی نیاز جدیدی که برای جامعه امروزی به وجود آمده، تمرکز دارد؛ حفاظت از اطلاعات. کم نیستند افرادی که تجربه هک شدن داشته‌اند و از اطلاعات آنها سوءاستفاده و حتی اخاذی شده است. استارتاپ دیگری با نام کووا (Cuvva) بیمه خود را به قشر خاصی می‌فروشد؛ به رانندگان. با کمک این استارتاپ هم ماشین بیمه می‌شود و هم راننده. هزینه بیمه نیز به شکل متفاوتی با کیلومترشمار محاسبه می‌شود؛ بنابراین اگر ماشینی دارید که در پارکینگ خانه خاک می‌خورد، لازم نیست هزینه‌ای برای بیمه آن بپردازید. استارتاپ دیگری که صنعت بیمه را تکان داده است، برولی (Brolly) است. این اینشورتک از هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا تشخیص دهد چه بیمه‌ای برای کاربران خود مناسب است.
- جاده خاکی بیمه
در اینکه فرآیندهای صنعت بیمه در ایران با صنعت بیمه در جهان سال‌ها تفاوت دارد، شکی نیست. استارتاپ‌های اینشورتکی ایران درنهایت باید نقطه شروعی داشته باشند و فروش آنلاین بیمه، نقطه شروع آنهاست؛ اما مسئله اینجاست که نباید این نقطه شروع را نقطه اوج بدانیم. بیمه، مانند خرید و فروش و حمل‌ونقل و حتی تهیه غذا، مسئله روز مردم است و نیاز به تغییرات زیادی برای بهبود خود دارد. فعالان اینشورتکی باید بدانند مردم چه می‌خواهند، بیمه چه فرآیندهایی در خود دارد که نیازمند تغییر است و در این صنعت چه خلأهایی احساس می‌شود. راه اینشورتک‌های ایرانی طولانی است. جاده فناوری و نوآوری در صنعت بیمه خاکی است و باید آسفالت شود.