نمایشگاه کارت و پرداخت خاورمیانه مهم‌ترین رویداد فناوری اطلاعات بانکی در منطقه است که در فضایی بیش از ۲۷ هزار مترمربع، با حضور ۳۰۰ شرکت و بازدید ۱۰ هزار نفر در دبی امارات متحده عربی برگزار می‌شود. ۱۱ و ۱۲ خردادماه هفدهمین دوره از این رویداد در مرکز تجارت جهانی دبی با بیش از ۲۰۰ سخنرانی و حضور ۷۵ کشور دنیا برگزار شد.
تهی از نوآوری
طی دو روز برگزاری نمایشگاه کارت و پرداخت خاورمیانه، با بیش از ۲۰ فعال ایرانی بانکداری الکترونیکی و پرداخت مصاحبه داشتم و با مسئولان چندین غرفه خارجی گفت‌وگو کردم. در این گفت‌وگوها و بازدیدها آنچه بیش از همه مشتاقش بودم فناوری‌های جدید فین‌تک حاضر در نمایشگاه بود، اما نمایشگاه از نظر ارائه فناوری‌های جدید چندان رضایت‌بخش نبود. تنها چند محصول و خدمت که روی لبه مرزهای دانش حرکت می‌کنند توانستند نظر کارشناسانی که با آن‌ها گفت‌وگو داشتم را جلب کند.
جور دیگر باید دید
گرچه نمایشگاه کارت و پرداخت خاورمیانه با رویدادهای جانبی‌اش مهم‌ترین اتفاق این‌چنینی در منطقه است، اما به نظر می‌رسد عمر کارت و پرداخت به این شیوه‌ای که در نمایشگاه به آن پرداخته می‌شود به سررسیده است. در نمایشگاه تعداد قابل‌توجهی از غرفه‌ها ارائه‌دهنده محصولات آماده‌سازی کارت، پرینت و شخصی‌سازی آن هستند؛ این در حالی است که موضوع کارت در دنیا در حال کنار گذاشته شدن است و ابزارهای موبایل و پوشیدنی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.
این تغییر روند را می‌توان در تغییر نام رویدادها طی یک سال اخیر دید. همان‌طور که نمایشگاه کارتس فرانسه سال گذشته به TrustTech تغییر نام داد، سال ۲۰۱۷ هم شاهد تغییر نام کارت و پرداخت به Seamless (به معنای یکپارچه) خواهیم بود. رویداد سال بعد شامل سه بخش پرداخت، تجارت الکترونیکی و پرداخت خرد است.
در مورد اهمیت یکپارچگی برگزارکنندگان رویداد سوالی مطرح می‌کنند: «آیا برای شما به‌عنوان مصرف‌کننده این واقعیت ندارد که هنگام خرید یا کسب‌وکار آنچه می‌خواهید تجربه‌ای یکپارچه است؟ هنگام خرید، چه در فروشگاه و چه به‌صورت آنلاین، می‌خواهید بدون هیچ مانع و در هر زمان و مکان و با استفاده از ابزاری که خودتان انتخاب می‌کنید بدون زحمت خرید کنید و دریافت کالا و پرداخت راحت و امن داشته باشید.»
به‌عنوان یک کسب‌وکار در دنیای چندکاناله امروز، دریافت تجربه یکپارچه توسط مشتری یک حق است نه یک خدمت لوکس. مشتری فناوری‌آگاه، همیشه متصل و مطلع شما انتظار این حق را از شما دارد. بنابراین احتمالا سال بعد شاهد تحولاتی در مهم‌ترین رویداد فناوری اطلاعات بانکی خاورمیانه خواهیم بود.
موبایل مهم است
البته چند نمونه از محصولات جدید هم در نمایشگاه امسال نسبت به سال گذشته می‌شد دید که یکی از آن‌ها سامسونگ‌پی بود که به پرداخت از طریق موبایل می‌پردازد. اپل هم محصولی با عنوان اپل‌پی در این سال‌ها معرفی کرده که همین کار را می‌کند اما سامسونگ‌پی نسبت به اپل‌پی از این ویژگی برخوردار است که برخلاف اپل‌پی لازم نیست دستگاه کارت‌خوان از قابلیت NFC برخوردار باشد. سامسونگ‌پی که چند وقت پیش استارتاپ لوپ‌پی را خریده به کمک فناوری انحصاری این استارتاپ موبایل را به کارت‌بانکی تبدیل می‌کند که برای استفاده از آن لازم نیست هیچ تغییری در دستگاه کارت‌خوان ایجاد شود و فقط کافی است موبایل را به دستگاه کارت‌خوان نزدیک کنیم.
همان‌طور که گفته شد امسال نیز محصولات مربوط به چاپ و آماده‌سازی کارت بیشترین حضور را در نمایشگاه داشتند. به‌طورکلی کارت‌های بانکی ازنظر فناوری در سه دستی کلی قرار می‌گیرند: کارت‌های مغناطیسی، کارت‌های هوشمند و کارت‌های بدون تماس (contactless). کارت‌های مغناطیسی با نوار سیاه‌رنگی که دارند مشخص می‌شوند و از همان فناوری استفاده می‌کنند که نوارهای کاست استفاده می‌کردند؛ یعنی برخی اطلاعات بر روی نوار مغناطیسی ذخیره‌شده و کاربر با کشیدن کارت در دستگاه کارت‌خوان اطلاعات را به دستگاه وارد می‌کند و با وارد کردن رمز عبور می‌تواند از خدمات کارت استفاده کند. این کارت‌ها ازنظر نوع اتصال به مرکز داده معمولا به‌صورت آنلاین کار می‌کنند؛ اما نوع دوم کارت‌ها که کارت‌های هوشمند هستند دارای چیپی در کارت هستند که برای استفاده از آن لازم است کارت در درون دستگاه کارت‌خوان قرار بگیرد و در تمام مدتی که از کارت استفاده می‌کنیم کارت باید درون دستگاه باشد. این کارت‌ها ازنظر امنیت از کارت‌های مغناطیسی قوی‌ترند و طبیعی است که گران‌تر هم باشند؛ اما نوع سوم کارت‌ها کارت‌های بدون تماس هستند. برای استفاده از این کارت‌ها معمولا نیاز به وارد کردن رمز عبور نیست و با نزدیک کردن کارت به دستگاه کارت‌خوان که مجهز به فناوری RFID است پرداخت انجام می‌شود. این روش معمولا برای پرداخت کرایه مترو، تاکسی و اتوبوس قابل‌استفاده است. موبایل‌هایی که مجهز به فناوری NFC هستند می‌توانند به‌عنوان یک کارت‌بانکی بدون تماس مورداستفاده قرار بگیرند. سامسونگ‌پی که امسال در نمایشگاه حضور داشت از فناوری رونمایی کرده بود که موبایل با دستگاه کارت‌خوان ارتباط برقرار می‌کند و مثل یک کارت‌بانکی مغناطیسی بدون تماس عمل می‌کند.
حضور کمرنگ استارتاپی
یکی از بخش‌هایی که برگزارکنندگان رویداد به آن اشاره کردند حضور استارتاپ‌ها بود، بااین‌حال ما حضور قدرتمندی از استارتاپ‌ها در نمایشگاه ندیدیم. فین‌تک از آن حوزه‌هایی است که پتانسیل خوبی برای رشد استارتاپ‌ها دارد و انتظار می‌رفت در نمایشگاه جایگاه خاصی برای استارتاپ‌ها در نظر گرفته شود. برخی از کارشناسان می‌گویند در رویداد کارت و پرداخت خاورمیانه به‌اندازه رویدادی مانند کارتس فرانسه نوآوری دیده نمی‌شود، بنابراین نباید انتظار زیادی برای حضور استارتاپ‌ها در این رویداد داشت.
رقابت یا همکاری بانک‌ها با استارتاپ‌ها؟
یکی از بخش‌های کارت و پرداخت، future bank است که امسال در یکی از پنل‌های آن روی موضوع «فین‌تک و بانکداری: رقابت یا همکاری» بحث شد. در این پنل درباره اینکه در مقابل هجوم ارائه‌دهندگان غیربانکی محصول بانک‌ها کجای کارند بحث و گفت‌وگو شد. درواقع در دنیا استارتاپ‌های ارائه‌دهندگان سرویس‌های بانکی رشد کرده‌اند و اکنون بانک‌ها باید نوع مواجهه با این پدیده را مشخص کنند. یکی دیگر از موضوعاتی که در این پنل بررسی شد رقابت با فعالیت‌های حاشیه صنعت مانند وام‌دهندگان جایگزین، رمیتنس‌ها، انتقال‌دهندگان پول، کرادفاندینگ‌ها و ارائه‌دهندگان شخصی بودجه بود.
رقابت میان بانک‌ها و استارتاپ‌ها: آغاز یک ریبوت برای خدمات مالی موضوع دیگری بود که در پنل موردتوجه و بحث قرار گرفت. فرصت ۸۰ میلیارد دلاری: فناوری یکپارچه‌سازی بلاک‌چین، راه‌اندازی یک بازوی نوآور برای حمایت از استارتاپ‌ها و به کار گرفتن نوع جدیدی از بانکدار موضوعات دیگر مطرح‌شده در این پنل بودند.
روز اول future bank پنل دیگری نیز برگزار شد که شرکت‌کنندگان در آن موضوع خدمات موبایل برای محرومان را بررسی کردند. یکی از موضوعاتی که در این پنل موردتوجه قرار گرفت ترویج همکاری میان بانک‌ها، دولت‌ها، اپراتورهای موبایل، استارتاپ‌ها و اپراتورهای پرداخت بود. ظهر روز دوم نیز پنلی برگزار شد که در آن استارتاپ‌ها موردتوجه قرار گرفتند. موضوع این پنل رگلاتوری در عصر فین‌تک بود. این موضوع در ایران نیز داغ است. آیا رگلاتورها مانعی برای نوآوری بانکی هستند؟ این موضوعی بود که پنل با بحث روی آن آغاز شد. موضوعات دیگر این پنل عبارت بودند از تایید رقابت و پرورش نوآوری برای بهبود تجربه مشتری، توسعه مقررات برای دفاع از حقوق مصرف‌کننده به همراه پیشبرد امنیت، تاثیر زنجیره‌های ارزش سنتی و درآمد بانک، بانک‌ها چطور می‌توانند ارزش سهام را افزایش دهند و درعین‌حال فرصت‌هایی برای نوآوران خلق کنند. در آخر پنل هم موضوع فرصت‌های جدید برای بانک‌های نوآور، غیربانک‌ها و استارتاپ‌ها موردبررسی قرار گرفت.