تکنولوژی بخشی جدایی‌ناپذیر از حوزه کسب‌و‌کار‌ها خصوصا استارتاپ‌هاست. به همین جهت صحبت در مورد امکان و نحوه انتقال تکنولوژی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این نوشته به طور خلاصه به موارد زیر پاسخ می‌دهیم:
آیا امکان انتقال یا واگذاری تکنولوژی به دیگران وجود دارد؟
قالب این انتقال به چه شکل است؟
مهم‌ترین نکات قراردادهای انتقال تکنولوژی چیست؟
باید بدانیم که دانش فنی و به طور کلی هر داده و اطلاعاتی مانند سایر اموال قابلیت نقل و انتقال دارند مگر اینکه به موجب قانونی واگذاری آنها محدود شده باشد یا شیوه خاصی برای انتقال آنها به دیگران پیش‌بینی شده باشد.
در حال حاضر مرسوم‌ترین شیوه انتقال تکنولوژی، قالب قراردادی است. طرفین طبق شرایط مقرر در تفاهمنامه خود، اقدام به واگذاری تمام یا بخشی از حقوق ایجاد شده به‌واسطه مالکیت تکنولوژی می‌کنند. در برخی موارد مثل قراردادهای واگذاری مجوز بهره‌برداری از اختراع یا علامت تجاری، می‌بایست پس از انعقاد قرارداد، نسبت به ثبت واگذاری در مرکز مالکیت معنوی نیز اقدام کرد.
انتقال تکنولوژی اشکال مختلفی دارد که معمولا در قالب مجموعه‌ای از امتیازات و خدمات مورد توافق طرفین قرار می‌گیرد.
به طور مثال، حق اختراع، علائم تجاری و دانش فنی که از جمله مصادیق حقوق مالکیت صنعتی هستند، از جمله حقوقی‌اند که در قالب قراردادهای مجوز بهره‌برداری (لیسانس)، قابلیت واگذاری دارند.
اما مهم‌ترین بخش این نوشته، مواردی هستند که در این نوع قراردادها می‌بایست مورد توجه قرار گرفته و طرفین در خصوص آنها توافق کنند. قبل از بررسی این نکات، متذکر می‌شوم که موارد زیر جنبه عمومی داشته و به طور کلی شاکله قراردادهای انتقال تکنولوژی را تشکیل می‌دهند. اما ممکن است به فراخور افراد و بسته به مورد نیاز باشد که مواردی به این نکات افزوده و یا از آن کاسته شود. پس اهمیت شخصی‌سازی قراردادها را فراموش نکنیم. همچنین به جهت اختصار از ذکر مواردی که جزو قواعد عمومی قراردادها محسوب می‌شود نیز خودداری می‌شود.
تعاریف و اصطلاحات: با توجه به تخصصی‌بودن این نوع از قراردادها، برای جلوگیری از برداشت‌های متفاوت و تفسیر‌های گونا‌گون از واژه‌ها و اصلاحات تخصصی، حتما تمامی واژگانی که در قرارداد بار معنایی خاصی را منتقل می‌کنند، تعریف کنید.
مالکیت و حق واگذاری: واگذارنده، تایید کند که مالک تکنولوژی موضوع قرارداد بوده و همچنین دارای حق واگذاری نسبت به آن نیز است. اهمیت این بند از این جهت است که در صورتی که شخصی ادعایی در خصوص تکنولوژی مورد قرارداد کند، خود شخص واگذارنده می‌بایست نسبت به آن پاسخگو بوده و در صورت بروز خسارات نیز مسئول جبران آن است.
افشا: از عدم افشا و یا عمومی‌شدن تکنولوژی مورد قرارداد حتما مطمئن شوید و نسبت به این موضوع از واگذارنده در قرارداد تایید اخذ کنید.
تعهدات طرفین: در این قرارداد مشخص شود که هر یک از واگذارنده و گیرنده چه تعهداتی در قبال یکدیگر دارند. مواردی همچون انتقال کامل اطلاعات، ارائه روش‌ها، ارائه استانداردهای لازم بهداشتی و امنیتی و….
کیفیت: حتما در خصوص کنترل کیفی محصولات یا خدمات و شرایط آن در قرارداد توافق حاصل شود.
آموزش: در صورتی که انجام موضوع قرارداد به نحوی است که نیاز به آموزش نیروی انسانی گیرنده است، در خصوص این موضوع نیز در قرارداد بهتر است تعیین تکلیف شود.
حق واگذاری به غیر: در قراردادهای انتقال تکنولوژی اصولا طرفین قرارداد از اهمیت بسیاری برخوردارند. به همین سبب مرسوم است که حق واگذاری حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد به غیر یا ثالث از طرفین سلب می‌شود.
انحصاری یا غیرانحصاری: در قرارداد می‌بایست روشن شود که انتقال تکنولوژی یا امتیاز داده شده به گیرنده، انحصاری بوده یا واگذارنده همچنان حق انتقال امتیازات ناشی از حقوق موضوع قرارداد را به دیگران دارد یا خیر.
محدوده جغرافیایی: امتیازات اعطا‌شده در چه محدوده جغرافیایی است و آیا واگذارنده می‌تواند خارج از محدوده مقرر در قرارداد، نسبت به واگذاری حقوق مندرج در قرارداد اقدام کند یا خیر
عدم افشای اطلاعات و عدم رقابت: حوزه تکنولوژی با محرمانگی گره خورده و در بیشتر قراردادهای با موضوع دیتا، فناوری و تکنولوژی می‌بایست در خصوص محرمانگی داده‌ها و تعهد به عدم رقابت، موادی اختصاص داده شود.
خلاصه آنکه، امکان انتقال تکنولوژی در قالب قراردادی وجود دارد. در صورت تمایل به واگذاری و یا اخذ این امتیاز از مالک، در خصوص تکنولوژی در حال انتقال، شرایط و ضوابط آن تحقیق و بررسی کافی کنید.