در میزگرد داغ و پرحاشیه‌ای که با مدیریت اکبر هاشمی، سردبیر هفته‌نامه شنبه، برگزار شد، حمیدرضا اعتدال‌مهر رئیس هیات‌مدیره کسبوکار اینترنتی، رضا کریمی رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابرات تهران، رضایزدانیان کارشناس مرکز اصناف و بازرگانان ایران و کمیته نظارت بر کسبوکار اینترنتی، حسام عقبایی، رئیس اتحادیه صنف مشاور املاک و رامتین منزهیان مدیرعامل بامیلو درباره این موضوع بحث کردند که آیا کسب‌وکارهای اینترنتی منافع کسب‌وکارهای سنتی را به خطر انداخته‌اند؟ و آیا باید از گسترش دامنه فعالیت استارتاپ‌ها ترسید و یا از این اتفاق خوشحال بود و برای تسریع روند آن موانع را از سر راه برداشت؟ خلاصه این پنل را با هم بخوانیم.
- هاشمی: بهتر است با این سوال شروع کنیم که اصولا حضور استارتاپ‌ها را باید به فال نیک گرفت یا خیر؟
عقبایی: در فضای کسبوکار ایران وجود وب‌سایت‌ها و استارتاپ‌ها در رشد و بالندگی کسبوکار مهم است. صنف مشاوران املاک در حوزه معاملات مسکن حساسیت‌های خودش را دارد. شاید گران‌ترین معاملات‌مان در مسکن است. باید روی افراد و مجموعه‌ها نظارت دقیق باشد و نوع خدمات افراد مرتبط و شاغل، تهدیدی ایجاد نکند. استارتاپ‌ها و مشاغل باید با همه کسب‌وکارها در راستای هم باشند و نه مقابل هم. اگر این رعایت شود فرصتی برای رونق بخشیدن به کسبوکار است، اگر این نباشد کسب‌وکارهای دیگر را تهدید می‌کند که به کسبوکار آسیب می‌زند؛ چه معاملات مسکن یا هر چیز دیگری. شما به دیوار اشاره کردید. من با هیچ وب‌سایتی مشکل ندارم و معتقدم ما باید پیشتاز باشیم. مثلا کد رهگیری را از سال ۱۳۷۸ در کشور پیگیری کردیم. در بین ۸ هزار اتحادیه صنفی نبود و اتحادیه املاک برای اولین‌بار این کار را کرد. ما اساسا مشکلی با استارتاپ‌ها نداریم و این نیازی در جامعه امروز ما هست. اما ۱۲۴ هزار و ۹۷۰ واحد صنفی دارای پروانه کسب داریم و ۱۵۰ هزار نفر در این شغل فعالیت می‌کنند و کسانی که در حوزه مجازی هستند، از خود مشاور املاک پروانه‌دار هستند و عده‌ای بی‌پروانه هستند. قاعدتا تلاش ما در تمام اصناف این است که از زیرمجموعه اتحادیه صنفی خودشان باشند. اگر کفش را اینترنتی می‌فروشیم، باید جایی بر آن نظارت کند؛ آیا عرضه، نظارت دقیقی دارد؟ اینها در مشاغل مختلف تهدید است با رویکردهای مختلف. در حوزه معاملات املاک هر اپلیکیشنی که با ما لینک باشد و قوانین صنفی را رعایت کند، حامی آنها هستیم.
- هاشمی: و در عرض ما باشد. شما شفاف صحبت نمی‌کنید. منظورتان از این واژه‌های طول و عرض چیست و معیارهایتان چگونه است؟
عقبایی: چون دنیا به سمت فضای جهانی می‌رود، ما سعی می‌کنیم که فضای جهانی را به‌سمت استفاده از اپلیکیشن ببریم. اصلا فضای مجازی و فیزیکی باید مکمل هم باشند و نه روبه‌روی هم؛ در راستای هم باشند و نه مقابل هم.
- هاشمی: آیا این هم‌راستایی مجوز می‌خواهد؟
عقبایی: قاعدتا همین‌طور است. نمی‌شود هر کسی بگوید من در فضای مجازی هر کاری که دلم می‌خواهد، انجام می دهم!
- هاشمی: بچه‌هایی که امروز با اپلیکیشن‌هایشان در این جشنواره هستند، مجوزهای مورد نیازشان را از مراجع قانونی گرفته‌اند؛ اما آیا از شما هم باید مجوز بگیرند؟
عقبایی: متاسفانه بوروکراسی اداری ما در ایران زیاد است؛ مثلا ۴ سال طول می‌کشد تا کسی کارخانه‌ای راه بیندازد، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته ۲۴ ساعت هم طول نمی‌کشد. ما می‌گوییم هر کسب‌وکاری در حوزه تخصصی خودش با اتحادیه خودش لینک باشد و فضا را به‌هم نریزد.
- هاشمی: دیوار یا آی‌هوم یا آلونک فضا را به هم ریخته‌اند؟!
عقبایی: اگر هر وب‌سایتی سیاستش براساس قانون باشد، قانون هم او را حمایت می‌کند. در ایران فردی می‌تواند دلالی و واسطه‌گری ملک داشته باشد که مجوز اتحادیه املاک را داشته باشد.
اگر وب‌سایتی بیاید این کار را انجام دهد، منافع صنفی و مردم به خطر می‌افتد که مردم مهم‌تر هستند. به‌هرحال مسکن کالای ارزانی نیست که فرد بگوید اگر خیلی خوب نبود آن را دور می اندازد؛ اگر نظارت نداشته باشیم، خروجی آن دعاوی متعدد حقوقی در مرجع قضایی است.
- هاشمی: در کنار مجوزهای متعدد آیا هر صنفی برای خودش باید یک مجوز جداگانه هم علاوه بر مجوز شما صادر کند؟
یزدانیان: ساماندهی فضای مجازی را آیین‌نامه اجرایی ۸۷ نظام صنفی برعهده دارد. در این آیین‌نامه مشخص شده که همه کسانی که می‌خواهند در فضای مجازی فعالیت کنند، باید مجوز داشته باشند. اگر به این آیین‌نامه مراجعه کنید، می‌بینید که با عنوان کسبوکار الکترونیکی آمده است. همزمان با صدور نماد اعتماد، پروانه کسب اتحادیه هم صادر می‌شود و این تصویب شده است.
- هاشمی: کی اجرا می‌شود؟
یزدانیان: زمانش مشخص نیست. هم‌اکنون در حال گرفتن وب‌سرویسی بین مرکز توسعه تجارت جهانی و سامانه اصناف هستیم. تلاش‌مان این است که مدارکی که برای کسب‌وکارهای اینترنتی گرفته می‌شود، برای اخذ مجوز از سوی اتحادیه هم گرفته نشود.
کمیته دیگری هم در این آیین‌نامه شکل گرفته که دستگاه‌های مختلفی از جمله وزارت ارتباطات، مرکز امور اصناف و نیروی انتظامی، اتاق اصناف ایران، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی حضور دارند و کلیه فعالیت‌هایی که در فضای مجازی قرار است انجام شود، در این کمیته تصمیم‌گیری می‌شود. کاملا دید کمیته باز، روشن و حمایتی است و به خلاقیت کارآفرینان توجه کافی دارد. در این کمیته بحثی با عنوان پول مجازی مطرح شده که کمیته در حال پیگیری آن است.
- هاشمی: شما چه چالشی را در بحث استارتاپ‌ها در مقوله کار خودتان دارید؟
کریمی: در کسبوکار، تولید و توزیع و واردات و صادرات و بعد خدمات است. ما با تعامل موافقیم و با تقابل موافق نیستیم. ما به جنگ تکنولوژی نمی‌رویم اما فرهنگ ما با جوامع غربی تفاوت دارد. این درست نیست که یک وب‌سایت برای یک‌هزار نفر کار ایجاد کند و یکصدهزار نفر را بیکار کند. ما مخالف نیستیم اما می‌خواهیم جلوی خلافکار را بگیریم.
- هاشمی: گفته می‌شود استارتاپ‌ها باعث بیکاری عده‌ای می‌شوند. از سوی دیگر می‌گویند اگر اینها مجوز بگیرند با آنها کاری نداریم با صدور مجوز آن صدهزار نفر برمی‌گردند سر کار؟
اعتدال‌مهر: اگر ما نگران بیکار شدن ۶۰۰ هزار نفر فرضی در این ماجرا هستیم، باید برگردیم به عقب. روزی که دستگاه‌های چاپ صنعتی آمد، دستگاه‌های چاپ سنتی کنار رفت. اگر ما می‌خواستیم خلاف تکنولوژی عمل کنیم، هنوز هم باید با همان دستگاه‌ها کار می‌کردیم؛ با همان نیروی کار اندک. معمولا خدمات در مقابل تکنولوژی فروریخته می‌شود و نسخه جدید آن باید بیاید. در حال حاضر کسی که خودش و اجدادش از راه‌های سنتی در حال تجارت هستند، باید خودشان را آماده کنند که به خدمت‌دهنده جدید تبدیل شوند. اینکه من یک دستگاه تلفن سانترال را با قیمت مناسب از یک اپلیکیشن یا وب‌سایت معتبر بخرم، چه تفاوتی هست با اینکه بخواهم همان را از اکباتان با قیمت بالاتر بخرم و کلماتی مانند موجود و ناموجود را که اطلاعات فنی در اختیارم نمی‌گذارد را هم بشنوم؟
- هاشمی: شما به عنوان بیزنسی که در این جشنواره حضور دارید چه کاری انجام می‌دهید که در این فضای جدید همراه‌تر شوید؟
منزهیان: همه کسانی که اینجا نشسته‌اند باید از تکنولوژی برای عرضه محصولات و خدمات به مشتری استفاده کنند، آن هم نه با قیمت زیاد. اما آنها باید کاری کنند که اگر ۹۹ درصد سنتی کار می‌کنند، یک درصد آن را آنلاین کنند. چطور می‌شود مشتری که ما را نمی‌بیند باید ویدئو بگذاریم و دیتایی بدهیم که آنها به ما اعتماد کنند. ما توانستیم با همین روش‌ها یک درصد بازار را بگیریم. فکر می‌کنید آی‌هوم و دیجی‌کالا کالای چه کسانی را برای‌شان می‌فروشد؟! مشتری‌های آنها از همان ۶۰۰ هزار نفر هستند. آنها می‌خواهند مشتری آفلاین را به آنلاین با تبدیل کنند.
کریمی: آنچه معلوم است اینکه همه‌چیز باید قانونمند باشد. فضای مجازی هم ارث پدری کسی نیست! فردا فضای رباتیک می‌آید و همه آن را عوض می‌کند!
- هاشمی: اگر این شرکت‌ها از شما مجوز بگیرند، همه مشکلات برطرف می‌شود؟
کریمی: وقتی مشتری تلفن سانترال می‌خرد، یک درصد فروش است و بقیه مربوط به خدمات و پشتیبانی است. شرکت اینترنتی که به فضای مخابرات ورود می‌کند، باید مجوز داشته باشد. دارایی به ما می‌گوید شما باید ۱۰ درصد سود کنی، در حالی که ما یک درصد سود می‌کنیم!