بیش از ۱۴هزار استارتاپ در ایتالیا فعالیت میکنند. این استارتاپها در مجموع برای بیش از ۷۰هزار نفر اشتغالزایی کردهاند و تاکنون ۱.۴میلیارد یورو درآمدزایی داشتهاند.
ایتالیا سرزمین دانته، لئوناردو داوینچی و آدمهای بزرگ زیادی است. این کشور با بیش از ۵۰اثر ثبتشده در میراث جهانی یونسکو که هر فردی را شگفتزده میکنند، در حوزه استارتاپی هم گامهایی را برداشته است اما نه آنچنان که درخور تاریخ مشهور آن باشد. به نظر میرسد که این کشور محبوب هر چقدر که در ساخت گادفادر و مافیا موفق بوده، به همان اندازه روند غیرشفافی که داشته، موجب شده تا استارتاپهای خیلی بزرگی در آن شکل نگیرند. در گزارش پیشرو، به بررسی اکوسیستم استارتاپی ایتالیا پرداختهایم و آیندهای که پیشرو دارد.
اکوسیستم استارتاپی کشور ایتالیا اگرچه تاکنون رشد شگفتانگیزی را تجربه نکرده، اما در حال شکوفایی است. براساس دادههای وزارت توسعه اقتصادی ایتالیا در آوریل۲۰۲۲، بیش از ۱۴هزار استارتاپ در این کشور در حال فعالیت هستند. این استارتاپها در مجموع برای بیش از ۷۰هزار نفر اشتغالزایی کردهاند و تاکنون ۱.۴میلیارد یورو درآمدزایی داشتهاند.
ایتالیا هشتمین اقتصاد بزرگ جهان و سومین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا، اگرچه با هنر، غذا و تاریخ غنی خود شناخته میشود، ولی زیرساختهای تثبیتشدهای برای تحقیق و توسعه، نوآوری و طراحی را هم به صاحبان مشاغل ارائه میدهد. موقعیت جغرافیاییاش قابل توجه است و آن را به یک مرکز لجستیک استراتژیک و دروازهای برای ورود به بازار اروپا تبدیل کرده است. ایتالیا کشوری توسعهیافته دارای زیرساختهای گسترده صنعتی، تاریخی و فرهنگی غنی با چندین محصول صادراتی مرغوب است. میزان تولید ناخالص داخلی(GDP) این کشور تا ۳هزار تریلیون دلار است. تحلیلگران انتظار دارند که تولید ناخالص داخلی ایتالیا تا پایان سال۲۰۲۲ به ۲هزار میلیارد دلار برسد.
اقتصاد ایتالیا
ایتالیا اقتصاد گستردهای دارد به گونهای که مناطق شمالی عمدتا بر مواد غذایی، منسوجات، ماشینآلات، پوشاک، کفش و سرامیک تمرکز دارند و تمرکز مناطق جنوبی بر کشاورزی، تولید و گردشگری است. امتیاز اقتصادی این کشور ۶۵.۴ است که اقتصاد آن را در رتبه ۵۷ آزاد در شاخص سال۲۰۲۲ قرار میدهد و در بین ۴۵کشور منطقه اروپا در رتبه ۳۳ قرار دارد و امتیاز کلی آن کمتر از میانگین منطقه اما بالاتر از میانگین جهانی است.
موانع رشد استارتاپها در ایتالیا
تعجبآور نیست که ایتالیا تنها یک استارتاپ تکشاخ دارد، زیرا سومین اقتصاد بزرگ در منطقه یورو هنوز برخی از مشکلات قدیمی خود را که مانع همسویی آن با پیشرفتهترین پارامترهای اروپایی میشود، برطرف نکرده است. بوروکراسی بیش از حد، نوآوری ناکافی، مشکل در جذب سرمایه خارجی و قوانین ناقص و دستوپاگیر از جمله این مشکلات هستند که مانع شدهاند تا این کشور زیبا و محبوب، استارتاپهای بزرگی در حد کلاس جهانی داشته باشد. نتیجه این مسائل این شده که این کشور الان یک تکشاخ دارد.
داشتن استارتاپهای تکشاخ نشانههای زیادی از اقتصاد و محیط کسبوکار یک کشور نمایان میسازد. وقتی کشوری با قواعد و قوانین منعطف بستری را برای راهاندازی کسبوکار، جذب سرمایه از فعالان اقتصادی در داخل و خارج از کشورش فراهم میکند، بهراحتی و با گذشت چند سال، میتواند شاهد استارتاپهای بزرگی باشد که با رشد ارگانیک خود، جذابیتهای لازم را برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی ایجاد میکنند.
Scalapay تنها تکشاخ ایتالیاست که در سال۲۰۱۹ توسط سیمون مانچینی و جانی میتروفسکی تاسیس شد و ارزش آن طی کمتر از ۳سال از ۱۰۰۰میلیون یورو فراتر رفت و تنها در ۲ دور تامین مالی ۷۰۰میلیون دلار سرمایه جذب کرد. این استارتاپ (اکنون بخرید بعدا بپردازید)، یک برنامه پرداخت معوق بدون بهره است که به مشتریان این امکان را میدهد تا خرید فوری و آنی داشته باشند و طی ۳ یا ۴قسط در درگاههای تجارت الکترونیک این اقساط را پرداخت کنند.
این سرویس برای مشتری نهایی کاملا رایگان است و تنها از خردهفروشان کمیسیون دریافت میکند. در واقع مدل درآمدزایی این کسبوکار براساس دریافت کمیسیون از خردهفروشها بنا شده است. قبل از Scalapay، این کشور ۲ تکشاخ دیگر به نامهای Yoox و Depop داشت اما آنها به دست سرمایهگذاران خارجی افتادند و تا حدودی هویت ایتالیایی خود را از دست دادهاند. Depop، یک پلتفرم تجارت آنلاین برای پوشاک، لوازم جانبی و کفش دستدوم است که در لندن مستقر شده و با اینکه خاستگاه ایتالیایی دارد، اما دیگر نمیتوان آن را ایتالیایی نامید.
دیگر استارتاپهای موفق ایتالیا
MoneyFarm: یک پلتفرم آنلاین برای برنامهریزی و سرمایهگذاری است که خدمات مشاوره ارائه میدهد و به کاربران در مدیریت پورتفولیو براساس پروفایلها و اهدافشان کمک میکند. خدمات مشاوره را برای سرمایهگذاری در سهام، مدیریت بازنشستگی و مدیریت ثروت ارائه میدهد. همچنین دارای ابزارهایی برای ردیابی سرمایهگذاری است. سرمایه فعلی این استارتاپ ۱۸۶میلیون دلار است.
Everli: یک بازار آنلاین است که مواد غذایی ارائه میدهد. این شرکت ادعا میکند که کاربران میتوانند از طریق سوپرمارکتهای مجاور محل کار یا زندگیشان، جستوجو کرده و محصولات خود را سفارش دهند و پس از آن تیم تحویل داخلی آنها محصولات را تحویل خواهند داد. برنامه آنها برای کاربران بازار آنلاین عرضهکننده مواد غذایی است و ارزش فعلی آن ۱۳۱میلیون دلار است.
Satispay: یک راهحل پرداخت مبتنی بر کیف پول برای مصرفکنندگان ارائه میدهد. خدماتی مانند انتقال پول، شارژ تلفن همراه، پرداخت قبض و خرید آنلاین و آفلاین را ارائه میدهد. از طریق برنامهای که در هر دو دستگاه IOS و Android: در دسترس است، قابل دسترسی است. همچنین راهحلهای POS یکپارچهای را برای پذیرش پرداختهای آنلاین به مشاغل ارائه میدهد. ارزش فعلی این استارتاپ ۱۲۵میلیون دلار است.
BacktoWork24: یک پلتفرم سرمایهگذاری جمعی مبتنی بر سهام برای استارتاپها، SMEها و پروژههای املاک و مستغلات است. کاربران میتوانند در ازای سهام شرکت در چندین بخش سرمایهگذاری کنند. راهحلهای مدیریت، تحلیل و بازاریابی کمپین را به کاربران ارائه میدهد. ارزش فعلی این استارتاپ ۱۱۸میلیون دلار است.
حمایت دولت از اکوسیستم استارتاپی ایتالیا
ایتالیا با اینکه چهارمین اقتصاد بزرگ در اروپاست ولی در مقایسه با آلمان و فرانسه، شروع نسبتا کندی در راهاندازی و رشد اکوسیستم استارتاپی داشته و در رتبه ۱۲ سرمایهگذاری خطرپذیر در اروپا قرار دارد. طی ۵سال گذشته ۳.۶میلیارد یورو جمعآوری کرده و مجموع ارزش سازمانی استارتاپهای ایتالیایی ۲۱میلیارد یوروست که پس از ایرلند، لهستان، فنلاند و بلژیک در رده چهاردهم اروپا قرار دارد. در سالهای اخیر، پیشرفتهای قابلتوجهی در اکوسیستم استارتاپ ایتالیا و استقرار آن در صحنه اروپا صورت گرفته است. CDPVenture Capital و صندوق نوآوری ملی، همراه با Enea Tech برای انتقال فناوری و صندوق بازیابی، همگی در این امر موثر بودهاند.
در نتیجه، سرمایهگذاری خطرپذیر در ایتالیا به سرعت در حال گسترش است. دولت ایتالیا از سال۲۰۱۲ برای تشویق کارآفرینان و جذب ایدههای تجاری نو و بهخصوص رشد کسبوکارهای کوچک در این کشور طرحهای مختلف تشویقی از جمله ویزای استارتاپی ایتالیا، افزایش تحرک اجتماعی، ایجاد مشاغل جدید و تقویت همکاری کسبوکار و در نهایت جذب سرمایهگذاری خارجی را راهاندازی کرده است. این کشور زیبا و توریستی همچنین دارای دانشگاههای بسیار معتبر است و فارغالتحصیلان را آماده کسبوکار و ایجاد استارتاپ میکنند. خلاقیت، ابتکار و تمایل به ریسک از ویژگیهای مورد نیاز یک کارآفرین مایل به شروع کار در ایتالیاست و انتظار میرود این کشور در سال۲۰۲۲ از رشد مثبت ۴درصدی فراتر رود.
کمک اکوسیستم استارتاپی ایتالیا به اقتصاد ایتالیا
امروزه ۸۱درصد از استارتاپهای بزرگ ایتالیایی اقدامات نوآورانه باز را اتخاذ میکنند، بهطوریکه ۶۹درصد استارتاپها با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی همکاری کردهاند، ۴۷درصد با شرکتها و صنایع مختلف این کشور همکاری دارند. و ۳۹درصد شرکای خود را با شرکتهای مستقر جستوجو کردهاند. استارتاپها یک بازیگر کلیدی در تحریک نوآوری در شرکتهای مستقر نیز هستند. ۴۹درصد از شرکتهای بزرگ در حال حاضر به طور فعال با استارتاپها همکاری میکنند و سرمایهگذاریهای ICT توسط شرکتهای بزرگ در سال۲۰۲۲ عمدتا روی سیستمهای امنیت اطلاعات، هوش تجاری، دادههای بزرگ و سیستمهای تجزیه و تحلیل متمرکز خواهد شد. ۳۹درصد از استارتاپهای بزرگ تصمیم گرفتهاند که یک بخش نوآوری یا یک نقش اختصاصی را تشکیل دهند.
ایتالیا مکانی ایدهآل برای استارتاپهای مبتنی بر ارائه خدمات در حوزههای غذایی، سلامت، انرژی و محیط زیست است؛ بهطوریکه ۳۰۲ استارتاپ در Foodtech، ۱۴۷ استارتاپ در Health و ۱۱۲ استارتاپ در انرژی و محیط زیست این کشور فعالیت میکنند.
ایتالیا در سال۲۰۲۱، افزایش قابلتوجهی در سرمایهگذاری خطرپذیر داشته و این سرمایهگذاری به بالاترین رقم طی سالهای اخیر رسیده؛ یعنی به حدود ۱.۴میلیارد دلار که بیش از دوبرابر سال قبل بود ولی باز هم این سرمایه کمتر از ۱۰درصد پول نقدی است که فرانسه یا آلمان در استارتاپهای خود سرمایهگذاری میکنند ولی ایتالیا در سال۲۰۲۲ هم ۱میلیارد دلار روی سیستم استارتاپی خود سرمایهگذاری کرده است.
تاکنون و در سال جاری میلادی، ایتالیا بیش از ۱۴هزار استارتاپ نوآورانه داشته و از این تعداد ۷۵درصد به ارائه خدمات آنلاین میپردازند. اما تعداد بسیار کمی از آنها از مرحله اول توسعه عبور میکنند. طی این گزارش به دلایل عقبماندن ایتالیا از قافله کسبوکارهای استارتاپی در اروپا اشاره کردیم.